Polska agentka, której bał się nawet wywiad. Inspirowała Jamesa Bonda. Nikt nie przewidział takiego końca jej historii

Krystyna Skarbek była kobietą, której odwaga, determinacja i inteligencja budziły respekt nawet w szeregach brytyjskich służb specjalnych. Jako pierwsza kobieta-agentka MI6 zapisała się w historii II wojny światowej nie tylko spektakularnymi misjami, ale i niezłomnym charakterem. Choć po wojnie została zapomniana, jej historia wraca dziś z nową siłą dzięki premierze filmu „Skarbek”, w którym w rolę legendarnej agentki wciela się Morgane Polański.

Kim była Krystyna Skarbek?

Krystyna Skarbek urodziła się 1 maja 1908 roku w Warszawie. Pochodziła z rodziny ziemiańsko-żydowskiej. Jej ojciec Jerzy wywodził się ze zubożałej szlachty, a matka Stefania z rodu łódzkich bankierów Goldfederów. Od młodości wyróżniała się niepokornym charakterem – już jako nastolatka została wydalona ze szkoły za podpalenie sutanny księdza.

Zanim rozpoczęła działalność konspiracyjną, zdobyła tytuł miss Zakopanego, gdzie poznała swego drugiego męża Jerzego Giżyckiego. Ich małżeństwo rozpadło się w czasie pobytu w Kenii. Gdy wybuchła II wojna światowa, Skarbek przyjechała do Londynu i rozpoczęła współpracę z brytyjskim wywiadem.

Tajne misje i ryzykowne działania na froncie II wojny światowej

Krystyna Skarbek została agentką MI6, a później SOE – Kierownictwa Operacji Specjalnych. Według jej biografki Clare Mulley, była „najlepszym agentem brytyjskim czasu wojny”. Uczestniczyła w misjach wywiadowczych w wielu krajach: m.in. na Węgrzech, Bałkanach, w Kairze, Syrii, Libanie i Turcji.

Na początku działalności stworzyła szlak kurierski między Warszawą a Budapesztem i przekazywała informacje o planowanej inwazji Niemiec na ZSRR. W lipcu 1944 roku została zrzucona na południowo-wschodnią Francję, gdzie przeprowadziła jedną z najbardziej brawurowych akcji – uwolniła agentów SOE Francisa Cammaertsa i Xana Fieldinga z więzienia w Digne, tuż przed planowaną egzekucją.

Za swoje zasługi otrzymała Order Imperium Brytyjskiego, Medal Jerzego oraz francuski Krzyż Wojenny.

Tragedia w Londynie – śmierć z rąk kochanka

Po wojnie Skarbek została w Wielkiej Brytanii, gdzie przyjęła nazwisko Christine Granville. Mimo wybitnych osiągnięć w służbie nie znalazła miejsca w strukturach wojskowych. Dokumenty MI6 wskazują, że odmówiono jej przyjęcia, określając ją jako „głupią dziewczynę”. Imała się różnych prac: sprzedawała kapelusze, pracowała jako sprzątaczka i kelnerka.

W czerwcu 1952 roku została zamordowana przez zazdrosnego byłego kochanka, Dennisa Muldowneya. Pchnął ją nożem po tym, jak odrzuciła jego oświadczyny. Mężczyzna został skazany na śmierć i powieszony kilka tygodni później. Krystynę Skarbek pochowano w Londynie na cmentarzu Kensal Green dzięki wsparciu przyjaciół z Polski.

Nowe życie bohaterki – film „Skarbek” z premierą

3 października 2025 roku odbyła się premiera filmu „Skarbek”, w którym w rolę agentki wcieliła się Morgane Polański, córka Romana Polańskiego. Partnerują jej Piotr Adamczyk i Agata Kulesza. Produkcja została nakręcona w Polsce i ma na celu przybliżenie losów jednej z najbardziej fascynujących postaci II wojny światowej.

Polański w jednym z wywiadów podkreśliła, że Skarbek była „prawdziwą bohaterką, która walczyła z odwagą i bez względu na konsekwencje”. Film jest próbą uhonorowania jej pamięci i odwagi.

Dziedzictwo i upamiętnienie agentki MI6

Choć historia Krystyny Skarbek przez wiele lat pozostawała mało znana, dziś przywracana jest zbiorowej pamięci. W 2020 roku w miejscu jej ostatniego zamieszkania odsłonięto tablicę pamiątkową. Jej ulubiony sztylet, który ukrywała w szczotce do włosów, trafił do muzeum House on the Hill w Stansted Mountfitchet jako część wystawy poświęconej II wojnie światowej.

Skarbek uważana jest za inspirację dla postaci Vesper Lynd, ukochanej Jamesa Bonda z pierwszej powieści Iana Fleminga. Dla MI6 była nie tylko cenną agentką, ale symbolem odwagi i lojalności.

Źródło: Onet.pl, ipn.gov.pl